Wanneer een kind of volwassene aangeeft dat er thuis sprake is van fysiek, geestelijk en/of seksueel geweld dan is er sprake van een onthulling. Onthullingen komen op verschillende manieren voor. Helaas worden deze signalen niet altijd goed opgepakt en begrepen, waardoor het geweld ondanks de hulpvragen toch doorgaat. Of er wordt juist te snel gehandeld, waardoor er dingen misgaan.

In dit artikel hebben we het over wat er mis kan gaan bij onthullingen van een kind over fysiek en/of geestelijk geweld. Voor seksueel geweld gelden andere stappen.

Wat gaat er dan mis?

• Het opvangen van de onthulling gebeurt niet goed, waardoor jij als professional sturend bent in het contact.
• Na de onthulling wordt er te snel en in paniek gehandeld, waardoor er onnodige risico’s worden genomen en de veiligheid en de relatie met de betrokkenen op het spel komt te staan.

Een voorbeeld: Een moeder wordt ontboden voor een gesprek dat de volgende ochtend zal plaatsvinden, maar ze weet niet waar het over gaat. Ze wordt gedwongen om hulp aan te nemen terwijl de boodschap van de onthulling nog niet bij haar heeft kunnen landen. Hierdoor maakt zij een valse start in het aanvaarden van hulp.

• De ouders worden al geïnformeerd terwijl de feitelijke informatie over de onthulling van het kind nog niet scherp genoeg is.

Een voorbeeld: De professional geeft aan dat het kind heeft verteld dat het een paar keer per maand een optater krijgt van de vader. De ouders zeggen dat zij zich hier niet in herkennen en dat zij zich niet kunnen voorstellen dat hun kind deze woorden zou hebben gebruikt. De professional kan niet terughalen welke letterlijke uitspraak het kind heeft gedaan. Hierdoor hebben de ouders twijfels over de waarheid van de onthulling en trekken zij de deskundigheid en integriteit van de hulpverlener in twijfel.

• Het kind dat de onthulling heeft gedaan wordt niet meegenomen in het proces. Het gevolg hiervan is dat het kind zich niet meer veilig voelt in het contact met de hulpverlener en de boodschap gaat intrekken.
• De onthulling wordt te formeel gepresenteerd. Het interesseert betrokkenen echt niet dat jij een protocol te volgen hebt. (Daarom hoef je dat niet te benoemen.) Het gevolg kan zijn dat betrokkenen afhaken omdat zij jouw benadering als zakelijk of afstandelijk ervaren; alsof jij niet écht betrokken bent.

Wat is er dan wel nodig?

• Gebruik je gezonde verstand. Op het moment dat er een onthulling wordt gedaan kan jij niet inschatten wat er waar is van het verhaal en wat niet. Wees je daarvan bewust en houd een objectieve basishouding aan.
• Daarbij bied je het kind wel duidelijkheid over de te nemen stappen en terugkoppelingen.
• Zorg dat je niet sturend bent in het gesprek. Er zit een verschil in sturend doorvragen en uitnodigen tot vertellen. De grens in wat een kind wil vertellen ligt altijd bij het kind zelf, ook al zorgt dat ervoor dat jij met vraagtekens blijft zitten – dat is niet de verantwoordelijkheid van het kind.
• Noteer niet alleen wat het kind precies heeft verteld, maar ook wat je zelf hebt gevraagd of gezegd in het gesprek.
• Praat vanuit jezelf en niet vanuit het protocol. Geef alleen uitleg als ouders dat willen horen.
• Neem de tijd om de stappen zorgvuldig af te wegen en de rust om deze vervolgens te zetten om het proces voor alle betrokkenen zo goed mogelijk te kunnen begeleiden.

Een onthulling is een mogelijkheid tot blijvende verandering

Onthullingen worden soms heel expliciet gedaan en soms juist verhuld. Soms komt het spontaan omhoog en soms laat iemand heel bewust (gepland) iets los over de thuissituatie. Deze verschillende vormen van onthullingen vergen allemaal verschillende stappen van jou. Wel is de onthulling specifiek opgenomen in de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, waardoor jij als professional in actie móet komen.

Een onthulling kan veel losmaken, zowel bij het kind als bij jou. Juist daarom is het belangrijk om kalm te blijven, zorgvuldig te handelen en het kind centraal te zetten in het proces.

Onthoud: een onthulling is een kans om een situatie blijvend te veranderen. Hoe jij ermee omgaat kan het verschil maken. Neem de tijd, handel doordacht en wees er écht voor het kind.

In de training ‘Wat te doen, wat te laten bij seksueel misbruik’ komen de verschillende typen onthullingen en passende reacties bij onthullingen van seksueel misbruik aan bod. Ook geeft ervaringsdeskundige Maik Krijgsman van Transparant Voorlichtingen nog meer inzichten vanuit zijn ervaringen met dit thema. Als je meer wilt leren over dit onderwerp, neem dan contact met ons op voor meer informatie.