Die ene oom die de wijn maar bij blijft vullen en met dikke tong de meest ongemakkelijke kwesties uit het verleden oprakelt. Een neef die er echt geen zin in heeft en met een norse blik maar op op de bank in zijn iPhone blijft zitten scrollen. Of die oma die ongelofelijk haar best doet en maar blijft zeggen: “Wat is het toch gezellig hè?”, terwijl de ongemakkelijkheid er vanaf druipt?

Het gedwongen samen zijn met kerst is soms olie op het vuur. Waar de een op eieren loopt en er alles aan doet om het gezellig te houden, kiest de ander weer andere vluchtwegen om ervoor te zorgen dat het niet uit de hand loopt. Nu zullen het vaak relatief onschuldige spanningen zijn. Maar het kan ook zo zijn dat oplopende spanningen tijdens kerst tot een uitbarsting van onwenselijk formaat leiden.

Als je weet dat er bij je cliënten huiselijk geweld speelt, maar het eigenlijk het best bewaarde geheim is binnen de familie, kan je voor lastige situaties komen te staan.

Wat kan je dan doen?

Als je het drie muren model volgt, kan je bepalen wanneer en of je het gesprek aan kan gaan met je cliënten.  Want op welk moment dan ook, hoe sneller we huiselijk geweld bespreekbaar kunnen maken, hoe sneller huiselijk geweld gestopt kan worden.

Muur 1: Laat je eigen dilemma’s je er niet van weerhouden om het gesprek aan te gaan.

Wat houdt je tegen om in gesprek te gaan? Kan je niet overzien wat de consequenties zijn? Wil je de sfeer niet blijvend verpesten? Wil je iemand niet kwetsen? Ben je bang dat je de verkeerde aanspreekt?

De eerste stap is om vast te stellen of er sprake is van een dilemma die ervoor zorgt dat je het gesprek niet aangaat. Wat je ook doet, het zal altijd niet goed uitpakken. Niks doen houdt de situatie in stand en wel wat doen kan zorgen voor… Vul maar al jouw gedachten in.

Een dilemma kan je gijzelen. Want meestal lijkt niets doen de meest veilige optie. En dat kan soms jarenlang duren. Al die tijd kan geweld voortduren.

Als je je eigen dilemma weerlegt, dan kan je het gesprek aangaan.

Muur 2: Stop met (ver)oordelen.

Als je besluit het gesprek aan te gaan. Zorg er dan voor dat iemand zich niet in de hoek gezet voelt. Want een kat in het nauw maakt vreemde sprongen. Houdt je eigen mening, doorspekt met vooroordelen, voor je. Huiselijk geweld is nooit goed te praten, maar iets doen wat niet ok is, wil nog niet zeggen dat iemand niet ok is.

Als er scheldpartijen plaatsvinden maakt dit iemand nog geen slechte ouder. Als de boeken door de kamer vliegen maakt het iemand nog geen agressieveling.

Als het je lukt je eigen oordelen in te slikken, is de kans dat iemand aan jou hulp vraagt of jouw advies serieus neemt vele malen groter.

Tip: Ook als je een ongevraagd advies geeft kan dit voelen als een oordeel. Omdat er een lading onder ligt: jij weet het dus beter dan ik? (Lees ook dit blog: Geef nooit een advies aan iemand die jou daar niet om gevraagd heeft).

Muur 3: Iemand bepaalt zelf of hij/zij jouw hulp aanvaard

Het lijkt wellicht een open deur, maar veiligheid is het belangrijkste thema als het gaat om huiselijk geweld kwesties. Veiligheid in de relatie met anderen is iets wat voor iemand die in die situaties zitten niet vanzelfsprekend. Hoe graag je misschien ook zou willen, iemand bepaalt zelf wanneer en bij wie hulp gevraagd wordt.

Als jij ergens mee zit bepaal je toch ook zelf aan wie jij hulp vraagt? Of je eerst naar de dokter gaat of eerst met een vriend of je moeder iets bespreekt?

Respecteer dit, maar houd de deur wel open. Alleen dan kan iemand zelf regie houden. En juist dat is een belangrijk onderdeel in het ervaren van veiligheid in relaties met anderen. En het vertrouwen dat het misschien wel anders kan…

Wat als het niet lukt om het gesprek aan te gaan?

Vind je het echt lastig om direct het gesprek aan te gaan? Of voelt het echt te onveilig? Het is geen noodzaak om tijdens de kerst iets open te breken, zeker als je niet goed weet hoe het uit gaat pakken.

Doe geen dingen die je bang maken of te spannend vind of waar je te geëmotioneerd van raakt. Want vanuit die emoties kan je heel onhandige dingen gaan doen en zeggen vanuit je eigen pijn. Laat dan eerst bij jezelf de emoties wat zakken en kom er desnoods een paar dagen later op terug.

Veiligheid staat altijd voorop. Als de drank in de man is, dan is het aangaan van een gesprek niet zo’n handige keuze. Denk dan eerder na over het sturen op een time out. Ga even een wandelingetje maken met een van de twee partners en zet een kop koffie. Vraag of het ok is om weg te gaan en of er behoefte aan is dat de spanning eerst zakt voordat je weggaat.

Realiseer je dat mensen die met huiselijk geweld te maken hebben vaak geen idee hebben dat anderen dit zien. En dat zij zich er soms niet van bewust zijn hoe heftig de spanningen zijn waar zij middenin zitten. Het kan hen echt helpen als jij wel jou zorgen uitspreekt.

Geef aan dat je er voor hen beiden bent. En dat dat ook na de kerst zo is. Je hoeft niet altijd iets te benoemen om wel te laten merken dat je er voor iemand bent.

Wij wensen jou en je naasten een hele fijne en liefdevolle kerst en jaarwisseling toe. Met die gekke oom, die liefdevolle moeder en die norse door zijn iPhone scrollende neef. En wie weet lukt het, dit jaar geen knallende kerst!