22 januari is het Grote 9tot5 taboe jarig. Hét management boek over het succesvol borgen en implementeren van beleid en visie over seksuele vorming en voorlichting voor onderwijs, zorg en welzijn. Een jaar geleden publiceerden onze collega’s Christel van der Horst en Jeroen Hindriks van Fabriek69 hun boek op basis van hun ervaringen en kennis.
Nu gaan we met onze collega’s in gesprek om het te hebben over:
* Hoe kijken ze terug op dit jaar na de publicatie?
* Wat hebben ze gemerkt van de impact van het boek?
* Zijn er dingen die ze, met de wijsheid van een jaar erbij, nog toe zouden voegen?
* En natuurlijk blikken we ook vooruit op de komende jaren!
Luister hier deze nieuwe feestelijke aflevering!
Een nieuw podcast seizoen gaat van start!
Met de overgang naar het nieuwe jaar is het hoog tijd eens te spreken over de overgang voor vrouwen. En wel specifiek voor vrouwen met een verstandelijke beperking.
Hoewel er de laatste tijd steeds vaker over de overgang gesproken wordt en werkgevers er meer en meer van bewust worden van de impact op de werkvloer is er voor een grote groep vrouwen in Nederland nog maar weinig aandacht. Vrouwen met een verstandelijke beperking en hun begeleiders hebben nog weinig kennis en informatie op dit gebied.
Met onder andere deze podcast willen we daar graag verandering in brengen.
Wat is er nodig voor deze vrouwen?
Welke mythes beïnvloeden de positie en ontwikkeling van deze vrouwen.
In deze podcast spreekt Christel van Fabriek69 met Anja van Woerdekom, specialist in hormonen in combinatie met een verstandelijke beperking. Anja is eigenaar van Care for Women in Doorn.
In deze aflevering wordt verwezen naar het boekje “Overgang”. Deze is verkrijgbaar via onze site: https://www.fabriek69.nl/product/vrouwen-informatie-overgang-verstandelijke-beperking-tips-begeleiders-verwanten/
Onderwijsvrijheid is een groot goed in Nederland. Helaas zijn er momenteel debatten in de Tweede Kamer met betrekking tot bezuinigingen in het onderwijs.
In het heden en verleden is er voortdurend strijd gevoerd over het recht op onderwijs. Wat opvalt is dat het zwaartepunt in de discussie ligt bij de ‘vrijheden van richting en inrichting’. Het gaat grofweg over ouders die recht hebben om eigen scholen te stichten, of over het recht van schoolbesturen om zelf de pedagogisch-didactische invulling van de school te bepalen. Het perspectief van het individuele kind blijft doorgaans onderbelicht. Terwijl ieder kind recht heeft op onderwijs en ontwikkeling, dus ook seksuele ontwikkeling? Onze zorg is in het huidige debat dat thema’s van seksuele voorlichting en vorming uit het onderwijs verdwijnen.
In deze podcast gaan Christel en Kaj in gesprek over deze vraag, specifiek tegen de achtergrond van de actuele politieke en maatschappelijke discussie over seksuele voorlichting in het onderwijs.
Voor meer achtergrondinformatie verwijzen we je naar het artikel wat Kaj geschreven heeft: https://www.fabriek69.nl/ieder-kind-heeft-recht-op-seksuele-ontwikkeling/
Al jarenlang wordt wereldwijd actie gevoerd vanaf de Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen. In Nederland worden sinds 2014 steeds meer gebouwen verlicht met oranje lampen om hier aandacht voor te vragen. Langzamerhand zie je dat steeds meer organisaties en ook (bekende) personen zich uitspreken tegen deze vormen van geweld.
De oorsprong van deze campagne ligt in het feit dat 25 november in 2000 is uitgeroepen tot de Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen. Dit is ter herdenking van drie vrouwen die op die dag in 1961 werden vermoord in de Dominicaanse Republiek, omdat zij zich inzetten voor vrouwenrechten.
Ook wij zetten ons al jaren in voor deze thema’s: seksueel geweld en intimidatie, zowel in zorgrelaties als in partner- en familierelaties. We verbinden ons actief aan de Orange the World-campagne, onder andere door hier aandacht voor te vragen via sociale media, deel te nemen aan activiteiten en zelf lezingen te geven.
Momenteel is de aandacht voor partnergeweld, en in het bijzonder geweld tegen vrouwen, sterk toegenomen. Dit komt doordat de term femicide steeds vaker in de media wordt genoemd. Femicide is de moord op een vrouw, enkel en alleen omdat zij een vrouw is. Helaas komt dit relatief veel voor in Nederland. Ons land loopt achter in de aandacht voor de oorzaken en aanpak hiervan. Een grote groep vrouwen in Nederland is slachtoffer van een eenzijdige vorm van partnergeweld. Dit geweldspatroon, bekend als dwingende controle (coercive control), gaat vaak vooraf aan partnermoord.
De laatste jaren is er meer inzicht ontstaan in de verschillende geweldspatronen binnen huiselijk geweld. Het is bijvoorbeeld niet correct om te stellen dat er sprake is van een gelijkwaardige situatie als twee personen fysiek geweld tegen elkaar gebruiken. In de Verenigde Staten is hier al langere tijd onderzoek naar gedaan, en men heeft vastgesteld dat het geweldspatroon intieme terreur het meest risicovolle patroon is. Dit patroon is gebaseerd op het verkrijgen van macht en controle over de ander. Bij verlies van deze controle neemt het geweld vaak in ernst toe. Dit kan leiden tot gewelddadig verzet, waarbij een slachtoffer in een wanhoopsdaad uit zelfverdediging geweld gebruikt.
In Nederland worden termen rondom huiselijk geweld vaak door elkaar gehaald. Het is belangrijk te begrijpen dat geweld vanuit macht en controle een samenhang van verschillende tactieken kent en kan escaleren. Dit geweldspatroon ontwikkelt zich vaak geleidelijk in de dynamiek tussen de betrokkenen. Bij dwingende controle kan een pleger, wanneer psychische dwang onvoldoende effect heeft, overgaan tot fysiek geweld en intimidatie. Een eenmalig fysiek incident in het begin van een relatie kan het effect van controlerend en ondermijnend gedrag versterken. Wanneer er fysiek geweld wordt toegevoegd aan psychische dwang, spreekt men van intieme terreur.
Risico’s
Het risico op dodelijk geweld is veel groter bij deze geweldspatronen. Triggers voor plegers komen vaak voort uit extreme verlatingsangst of krenking van de persoonlijkheid. Jane Monckton Smith, een vooraanstaand onderzoeker op het gebied van femicide, stelt dat het breken van de loyaliteitscode kan leiden tot ernstig of zelfs dodelijk geweld. Het kan ook resulteren in zelfdoding van de pleger.
Femicide is een essentiële term in de strijd tegen geweld tegen vrouwen. Hoe ingewikkeld we dat ook vinden, het blijkt dat, pas na vele jaren internationaal onderzoek, ook in Nederland steeds meer wordt erkend dat er machtsongelijkheid bestaat in relaties tussen mannen en vrouwen. Dit verklaart waarom vrouwen veel vaker slachtoffer zijn van dodelijk (ex-)partner- of datinggeweld dan mannen.
Campagnes zoals Orange the World zijn dan ook hard nodig om meer bekendheid en bewustzijn te creëren over de signalen van dwingende controle en intieme terreur. Een volgende stap is het verbeteren van de aanpak: geweldspatronen beter herkennen, in actie komen door slachtoffers te ondersteunen bij het veilig beëindigen van relaties, en plegers effectief helpen om geweld te voorkomen.
Artikel door: Kirsten Regtop
Wij vinden het belangrijk dat het bewustzijn over geweldspatronen toeneemt, zodat professionals beter handelingsperspectieven krijgen en slachtoffers effectiever kunnen worden bijgestaan.
In het voorjaar van 2025 organiseren we een middagtraining over femicide. Tijdens deze training leer je wat Femicide is, welke factoren van invloed zijn op de aanloop naar een Femicide. Maar ook hoe om te gaan met rode vlaggen en samenwerken met een slachtoffer die verstrikt zit in het web van een pleger. Wat zijn do’s en wat zijn don’ts. Waarbij we wetenschappelijke inzichten verbinden aan de praktijk.
Deze training vindt plaats op donderdag 10 april in Amersfoort. Meer informatie en inschrijven kan via deze link.
Wanneer een vogel het eigen nest bevuilt, is dat een signaal dat er iets aan de hand is. Het is tegennatuurlijk om je jongen groot te brengen in een bevuild nest, tenzij je zelf óók in een bevuild nest bent opgegroeid en het daardoor niet ziet. Bij kindermishandeling gaat het vaak om een patroon dat van generatie op generatie wordt doorgegeven, net zolang tot iemand in de familielijn het onder ogen durft te komen.
José Al (psychotraumahulpverlener, docent, onderzoeker, dichter en spreker) schreef het boek ‘Het bevuilde nest’ over vroegkinderlijk trauma zoals mishandeling of verwaarlozing. Aan het begin van haar loopbaan begeleidde ze vanuit de GGZ mensen met persoonlijkheidsproblematiek en psychotrauma. Met het rehabilitatiemodel als inspiratiebron keek ze vooral naar iemands mogelijkheden in plaats van de focus te leggen op de moeilijkheden, zonder daarbij voorbij te gaan aan de pijn die iemand in zijn problemen kan ervaren. Deze gelijkwaardige en veerkrachtige mensvisie vormt nu ook de basis van haar missie: onverschrokken zet ze zich in voor vroegsignalering en preventie van kindermishandeling.
Vrij komen van de familiewond
José: “Van kleins af aan draag ik een warm hart voor alles wat leeft, met name voor kinderen en dieren die in stilte lijden of bijna onzichtbaar verstoten zijn. Ik kan goed invoelen hoe het is om pijn te (ver)dragen in een volkomen afhankelijke situatie. De kern van mijn missie is om mensen met zachte kracht voorbij de blinde vlekken en aannames te bewegen, zodat het verborgen leed dat kindermishandeling heet in het licht gezet wordt.”

José Al
Haar focus ligt op het opleiden en begeleiden van zorgprofessionals die werken met vroegkinderlijk trauma. Ze ontwikkelde daarvoor de methode Beeldta-AL, een schrijf- en tekenexposure gecombineerd met oefeningen uit de lichaamsgerichte psychotraumatherapie. “Het is belangrijk dat er meer mensen komen die zich met kennis, kunde en ervaring inzetten voor een samenleving waarin mensen vrijer komen van zowel de persoonlijke als de transgenerationele familiewond.”
Haar ervaringsdeskundigheid en ruim vijfentwintig jaar werkervaring zorgen ervoor dat José een stevige visie heeft op de diepgaande gevolgen van chronische vroegkinderlijke traumatisering. “Mijn persoonlijke levenservaring met vroegkinderlijk trauma en psychische klachten, mijn werkervaring in de psychotraumahulpverlening en mijn onderzoekswerk hebben mij duidelijk gemaakt hoe weinig kennis zowel professionals, lotgenoten als omstanders hebben over dit onderwerp. Kindermishandeling gaat ons allemaal aan, al beseffen mensen dat vaak niet. Daarom heb ik mijn boek op zo’n manier geschreven dat het voor iedereen toegankelijk is.”
Lezen met zelfzorg
‘Het bevuilde nest’ is opgedeeld in drie delen. Het boek begint met het verhaal van Astrid, die aangrijpend eerlijk vertelt over haar herinneringen, ervaringen en strijd. Deel twee beschrijft de toelichting en onderbouwing vanuit José’s dagelijkse praktijk in de psychotraumahulpverlening, en het derde deel geeft inzicht in de effecten van een onveilige thuissituatie op het kind dat erin opgroeit – ook op de lange termijn: wanneer het kind volwassen is. Dit deel is gebaseerd op het doorlopende onderzoek dat José sinds 2018 leidt en waaraan tweehonderd mensen tussen de 24 en 89 jaar deelnemen die allen zijn opgegroeid in een gezin waarin zij bij beide ouders niet veilig waren. Deze ervaringsdeskundigen hopen dat de bevindingen uit het onderzoek via dit boek zullen terugvloeien naar de samenleving; naar de plekken waar signalen van opgroeien in onveiligheid nog te weinig worden opgepakt.
José heeft haar poëzie en Fine Art kunstfoto’s door de tekst heen verweven: “Omdat juist kunst zo helpend, helend en verhelderend werkt. Het boek is als een adventskalender: je opent steeds een ander luikje in het boek en daarmee ook in je persoonlijke bewustzijn en ervaring. Het is goed om te weten dat je het boek niet in chronologische volgorde hoeft te lezen. Sterker nog, wanneer je merkt dat het levensverhaal van Astrid je emotioneel te diep raakt en ontregelt, is het belangrijk om hiernaar te luisteren. Lees dan bijvoorbeeld eerst alleen de gedichten. De drie verschillende delen zijn afzonderlijk van elkaar te lezen en de hoofdstukken zijn bewust kort en helder gehouden zodat de drempel om het boek op te pakken zo laag mogelijk is.”
Losse eilanden
In het boek zijn ook de uitkomsten te lezen van het onderzoek dat José gehouden heeft onder vijfhonderd professionals die rechtstreeks of zijdelings met kinderen en gezinnen werken. Het gaat onder anderen om professionals van de politie, (kinder)psychologen, huisartsen, (school)maatschappelijk werkers, tandartsen, Spoedeisende Hulp-verpleegkundigen, Veilig Thuis-medewerkers, leerkrachten, wijkagenten en jeugdzorgmedewerkers. “Als begeleider van het onderzoek heb ik kunnen meekijken ‘in de keuken en receptuur’ van deze verschillende professionals. De benadering en werkwijze zijn soms totaal verschillend, maar de warme harten voor de slachtoffers van kindermishandeling zijn hetzelfde. Bij vroegsignalering is het bijzonder helpend als de verschillende disciplines samenwerken, als ze van en met elkaar leren. De meest bevlogen professionals werken heel hard op hun eigen kleine eilandje. Als je het grotere geheel bekijkt dan zie je ineens dat ook het goedbedoelende ‘hulpverlenersland’ op een disfunctioneel gezin lijkt: het zijn allemaal losse eilandjes waarop iedereen vooral alles alleen doet. Vandaar dat mijn adagium is: ‘Vele harten maken licht werk, want alleen samen kunnen we werkelijk het verschil maken!’”
Meer lezen en/of het boek bestellen? Kijk op: dewegnaarbinnen.nl
In deze aflevering gaat Kirsten in gesprek met Maik Krijgsman van Transparant Voorlichtingen. We hebben het over de gevolgen van huiselijk geweld als kind.
Waarom spreekt Maik bijvoorbeeld over huiselijk geweld wanneer hij het heeft over zijn ervaringen en niet over kindermishandeling?
Welke rol speelt loyaliteit?
Hoe is het om mishandeld te worden door een ander kind in het eigen gezin?
En hoe heeft hij laten merken dat het thuis niet goed ging? En waardoor komt het dat deze boodschap soms niet gehoord is?
Een aflevering waarin de huidige gevolgen voor hem aan bod komen en de verwerking van deze ernstige gebeurtenissen. Een gesprek over de ernst van de gevolgen maar zeker ook over herstel hiervan.
Peter Leusink is huisarts en seksuoloog NVVS en ziet in zijn werk (jonge) mannen worstelen met hun seksualiteit. Dit komt voort uit vaste denkbeelden over mannelijke en vrouwelijke seksualiteit. Mythes dat mannen altijd zin in seks horen te hebben wil hij graag de wereld uit. In aanloop naar zijn masterclass in 2025 bij Fabriek69 vertelt hij waarom.
Peter Leusink ziet een toename in erectieproblemen bij jonge mannen. Niet door gezondheidsredenen, maar door het feit dat mannen te maken hebben met prestatiedrang. “Dit komt onder andere door de bekende mythe: ‘mannen hebben altijd zin in seks’. Alsof mannen altijd paraat staan en zich er altijd prettig bij voelen om te initiëren.” Volgens Leusink is in heteronormatieve relaties een beeld ontstaan dat mannen altijd zin horen te hebben. Zin in seks komt niet zomaar uit de lucht vallen, ook niet bij mannen. Toch heerst er een beeld dat ze moeten presteren, dat ze bijvoorbeeld moeten laten zien hoe snel ze een erectie krijgen. En dit werkt averechts.
“Laat ik voorop stellen dat dit niet alleen bij heterorelaties zo is, want ook in de homoseksuele scene heerst er een enorme prestatiedrang”, vertelt Leusink. “Zowel in heteronormatieve als in homoseksuele relaties heerst een verwachtingsmanagement. Je moet er goed uit zien en vooral goed kunnen presteren. Wanneer dat niet lukt, komen er twijfels.” Leusink ziet in zijn praktijk jonge mannen die enorm onzeker zijn over hun prestaties in de slaapkamer. Praten over deze onzekerheden is een groot taboe, dus schuiven ze het weg. “Ze uiten zich niet en grijpen naar porno, want daarmee lukt een erectie aanvankelijk snel en makkelijk, maar niet met hun partner. Hierdoor raken ze in een isolement. Ze verdwalen in hun eigen verwachtingen waardoor er een druk ontstaat dat het seksuele probleem verergert.”
Om dit te voorkomen vindt Leusink het des te belangrijker om hier aandacht aan te besteden. “In de hele emancipatie hebben vrouwen aandacht gevraagd voor hun seksualiteit. Heel terecht. Maar ook bij mannen is het nodig om over hun eigen seksualiteit te praten. Mannen denken dat er niets te emanciperen valt. Ze denken dat ze niets te verwerven hebben, maar ik denk wel degelijk dat mannen wat de verwerven hebben.” De mythe van de man die altijd zin heeft wil Leusink de wereld uit helpen. “De man die weet hoe alles moet en altijd penetratie gericht wil vrijen, raakt verwijderd van zichzelf en de ander omdat fluctuaties in eigen behoeften worden genegeerd.” . We zouden mannen kunnen helpen in hun seksualiteit en ze leren om zich hierover te uiten.” Het onthaasten van seks is volgens Leusink niet alleen voor de vrouw prettig, maar ook voor de man, alleen mist bij mannen de verbinding om het daarover met elkaar te hebben. “Mannen schamen zich om zich te uiten als het over seks gaat, maar zolang dit voort blijft bestaan, houden we de myte in stand.”
Leusink is ervan overtuigd dat zodra de echte verhalen van mannen worden gedeeld, we realiseren hoe het écht zit. “Dan horen we bijvoorbeeld dat mannen het óók fijn vinden om bemind te worden, genegenheid wensen en het fijn vinden dat de ander initiatief neemt.” Om dit te bereiken zou er meer gepraat kunnen worden over seks, ook onder mannen. Leusink vindt dat het initiatief bij hulpverleners ligt. “Van huisartsen tot hivconsulenten, begeleiders in jeugdhulpverlening tot psychologen – alle hulpverleners die dagelijks met (jonge) mannen omgaan hebben hier een bijdrage in. Ze kunnen leren om met mannen hierover in gesprek te gaan, door de stoere praat heen prikken en zich realiseren dat mannen ook gevoelens hebben en zich niet altijd thuis voelen in de normen die van hen worden verlangd als het gaat om seks en intimiteit.” Leusink hoopt dat docenten, trainers en preventiemedewerkers hierover in gesprek gaan met jongeren. Ook groepsgesprekken onder mannen kunnen helpen om herkenning te creëren. Zo haal je ze uit het isolement.
Tegen hulpverleners zegt Leusink: ga het gesprek aan en grijp niet naar de medicatie als dat niet strikt noodzakelijk is. Wanneer je pillen voorschrijft aan iemand die zonder lichamelijke reden geen erectie kan krijgen, geef je een signaal af dat iemand zijn prestatie moet verbeteren. Het is helpender als je de onderliggende laag weet te ontdekken waarom iemand worstelt met zijn seksualiteit. Is het eenzaamheid, schaamte, onwetendheid, druk? Stel de vraag: waarom lukt het niet om opgewonden te raken? Hoe kun je daar zelf zorg voor dragen zodat seks weer fijn is voor jou. Het is een enorm kwetsbaar en intiem onderwerp, maar het is een duurzame investering in de kwaliteit van leven als je hier aandacht aan besteedt.
Op 7 april 2025 tijdens de Masterclass Driedaagse: “Seksuele Gezondheid voor iedereen!” (Voor mensen met of zonder beperking) gaat Peter Leusink verder in op dit thema. Meer info over de Masterclass Driedaagse is HIER te vinden.
Geschreven door Sien Boonen (Freelance journalist, researcher & redacteur)